Η κατάσταση στην Τουρκία
Χαρακτηριστικό της περιόδου που ανασκοπείται στην Τουρκία είναι η υιοθέτηση του προεδρικού συστήματος, αλλά και η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, με το ακροδεξιό Κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το προεδρικό σύστημα στην Τουρκία χαρακτηρίζεται από υπερσυγκέντρωση των εξουσιών στον Πρόεδρο του κράτους και σαφή αποδυνάμωση όλων των μηχανισμών ελέγχου και εξισορρόπησης της εκτελεστικής εξουσίας. Το Κοινοβούλιο της χώρας έχει αποδυναμωθεί, ενώ το δικαστικό σύστημα και τα ΜΜΕ βρίσκονται στον άμεσο ή έμμεσο έλεγχο της εξουσίας του Έρντογαν.
Η Τουρκία ταλανίζεται από μια εσωτερική κρίση με κύρια χαρακτηριστικά της την αναδιάταξη των δυνάμεων εντός των κρατικών θεσμών και την πόλωση, με επίκεντρο τις διαφορετικές ταυτότητες. Αυτά τα χαρακτηριστικά δημιουργούν προϋποθέσεις έντονου διχασμού της κοινωνίας και απόκρυψη των πραγματικών προβλημάτων, που αφορούν ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων, όπως είναι η οικονομία και η φτωχοποίηση, καθώς και το Κουρδικό πρόβλημα. Οι αντιπαραθέσεις διαπερνούν ολόκληρο το φάσμα του πολιτικού συστήματος, με κεντρικό χαρακτηριστικό τον ανταγωνισμό, για οικονομική κυριαρχία συγκεκριμένων ομάδων της τουρκικής αστικής τάξης. Είναι γεγονός ότι στο παρόν στάδιο ο συνασπισμός της εξουσίας καταγράφει δείγματα φθοράς και αποδυνάμωσης. Όμως, είναι επίσης γεγονός ότι η ανομοιογένεια της αντιπολίτευσης, καθώς και οι εσωτερικές της διαφοροποιήσεις, με επίκεντρο το Κουρδικό πρόβλημα, αναπαράγουν μέρος της εξουσίας του Έρντογαν. Συνεπώς, η περαιτέρω πορεία της χώρας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την πορεία της οικονομίας, από την κατάσταση στο Κουρδικό και από τη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη επιρροή, που θα έχουν οι λαϊκές αντιδράσεις, γύρω από το ζήτημα της ανισότητας στην κατανομή των εισοδημάτων.
Παρά το γεγονός ότι στο πρόσφατο παρελθόν η τουρκική οικονομία δέχτηκε σοβαρό πλήγμα, από μέτρα που έλαβαν οι ΗΠΑ και ενώ συνεχίζει να απειλείται από το ενδεχόμενο κλιμάκωσής τους, ταυτόχρονα με την επιβολή κυρώσεων από την ΕΕ, η εξωτερική της πολιτική καθίσταται ολοένα και πιο αλαζονική. Αυτή της η στάση δεν είναι άσχετη με την ωρίμανση και τις στοχεύσεις του τουρκικού κεφαλαίου. Κεντρικό χαρακτηριστικό της, η διεύρυνση του νεοφιλελευθερισμού και η ενσωμάτωση της περιοχής στην παγκόσμια αγορά.
Σήμερα, η Τουρκία – πέρα από τις εσωτερικές της αντιπαραθέσεις – διεκδικεί να έχει επιρροή πέρα από τα γεωγραφικά σύνορα της χώρας, τόσο στο οικονομικό πεδίο όσο και στη γεωστρατηγική σκακιέρα της περιοχής. Η πρόσφατη παράνομη εισβολή της Τουρκίας στη Συρία, με στόχο τους Κούρδους, αποτελεί άλλη μια τρανή απόδειξη της διεκδίκησης, από πλευράς Άγκυρας, ενός πρωταγωνιστικού ρόλου στην οικοδόμηση μιας νέας περιφερειακής τάξης πραγμάτων, η οποία να εξυπηρετεί τα δικά της συμφέροντα και στοχεύσεις. Η παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας, προστίθεται στις επεκτατικές βλέψεις, που αναπτύσσει το τελευταίο χρονικό διάστημα η Τουρκία και στο θαλάσσιο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου. Το τουρκικό όραμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», που τείνει να μετατραπεί σε δόγμα, καθορίζει τις παράνομες ενέργειες της Άγκυρας, που περιφρονούν κυριαρχικά δικαιώματα άλλων παράκτιων κρατών, όπως είναι η Κυπριακή Δημοκρατία, η Ελλάδα, η Αίγυπτος κ.ο.κ. Πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η παράνομη συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη, για τις θαλάσσιες ζώνες και η εμπλοκή της Άγκυρας στο εν λόγω κράτος.
Αδιαμφισβήτητα, η αλαζονεία με την οποία διαχειρίζεται η Άγκυρα την εξωτερική της πολιτική, ενισχύεται και από τη σημαντική θέση που εξακολουθεί να διατηρεί στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Η Τουρκία, παραμένει η δεύτερη μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη του ΝΑΤΟ, παρά τις πρόσφατες αντιπαραθέσεις με φόντο τους S-400 και τον ασφυκτικό κλοιό, που ανεπιτυχώς, προς το παρόν, επιχείρησαν να δημιουργήσουν οι ΗΠΑ. Πέραν τούτου, οι τεράστιες επενδύσεις της Τουρκίας στην ανάπτυξη εγχώριας στρατιωτικής βιομηχανίας, είναι μέρος ακριβώς της αναβαθμισμένης θέσης της στους σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ, για ηγεμονία στην Ανατολική Μεσόγειο. Ταυτόχρονα, ουδόλως έχουν τερματιστεί οι επενδύσεις σε στρατιωτικό υλικό, που προμηθεύεται ακόμη και από κράτη μέλη της ΕΕ, όπως είναι η Γερμανία. Το ίδιο περιεχόμενο έχει και η ηγετική θέση της χώρας στους G20. Ως μέλος των αναπτυσσόμενων οικονομιών, η Τουρκία φαίνεται να αναλαμβάνει μέσα από τους G20, το στρατηγικό ρόλο της σταθεροποίησης και διεύρυνσης της καπιταλιστικής ανάπτυξης, σχεδόν σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Σημειώνεται ωστόσο ότι η προσπάθεια περιφερειακής αυτονόμησης της Τουρκίας σχετίζεται και με τις αντιπαραθέσεις που καταγράφονται με την Δύση. Οι συγκεκριμένες αντιπαραθέσεις αναμένεται να συνεχιστούν και στο επόμενο χρονικό διάστημα. Για αυτό το λόγο η Τουρκία θα συνεχίσει να αναζητά την διεύρυνση συνεργασιών της με άλλες ισχυρές δυνάμεις, όπως η Ρωσία.
Η θέση της Τουρκίας, περιφερειακά και διεθνώς, με τη σειρά της, επηρεάζει την πολιτική της στην Ανατολική Μεσόγειο με καθοριστικές επιπτώσεις και στο Κυπριακό. Ενώ, από το 2003 και μετά, η Τουρκία φάνηκε να συμβιβάζεται πλέον με την ιδέα της ομοσπονδιακής λύσης, τώρα επανέρχεται στη ρητορική της συνομοσπονδίας και των δύο κρατών, γεγονός βέβαια που δεν είναι άσχετο με λανθασμένους χειρισμούς της κυβέρνησης Αναστασιάδη.
Η στρατηγική που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια, σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των κατεχομένων, έχει στο επίκεντρό της την υλοποίηση πολιτικών, χωρίς απαραίτητα να επιζητεί τη συναίνεση της τουρκοκυπριακής ηγεσίας. Σε αυτό το πλαίσιο επιβάλλει την αλλαγή των δομών εξουσίας με τρόπο που το τουρκικό κεφάλαιο να αυξάνει την παρουσία του στην οικονομία των κατεχομένων και συνεπώς, να επηρεάζει καθοριστικά τις εσωτερικές ισορροπίες της τουρκοκυπριακής πολιτικής ζωής. Με αποκορύφωμα τις μεθοδεύσεις, που γίνονται για επάνοδο στην εξουσία δεξιών και ακροδεξιών δυνάμεων, που ταυτίζονται με τις πολιτικές της Τουρκίας και ανοιχτά υποστηρίζουν λύση δύο κρατών στην Κύπρο.
