Τι συμβαίνει πραγματικά στην Ουκρανία, του Κώστα Χριστοδουλίδη
Στο βιβλίο τους «Η Αμερική και ο κόσμος» οι Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσυ και Μπρεντ Σκόουκροφτ, πρώην σύμβουλοι αμερικανών προέδρων συζητούν για τη Ρωσία, τις ΗΠΑ, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ σε σχέση με την Ουκρανία. Το βιβλίο εκδόθηκε το 2008. Ο Μπρεζίνσκυ θεωρεί τη Ρωσία μια «ιμπεριαλιστική δύναμη» η οποία επεκτάθηκε στη Σοβιετική Ένωση και ότι η διάλυση της την επανέφερε σε μια «πιο φυσιολογική κατάσταση» αλλά ούτως ή άλλως παραμένει ένα κράτος «με αφύσικα σύνορα». Είναι καλά να σημειώσουμε ότι παρόμοια θεώρηση περί αφύσικων συνόρων «που σχεδιάστηκαν από λάθος» έχουν οι ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή γι’ αυτό και ο διαβόητος σχεδιασμός τους για μια «νέα Μέση Ανατολή» που θα διασφαλίζει δήθεν σταθερότητα. Επίσης, η πρώην Γιουγκοσλαβία ήταν κατά τους ίδιους κύκλους, ένα άλλο κράτος «με αφύσικα σύνορα».
Η αντίληψη αυτή εάν επικρατήσει ολοκληρωτικά, δεν είναι απλά Ρωσοφοβική ή ο αντίποδας της μια Ρωσόφιλη θέση. Πρόκειται για ένα ιδεολογικό πέπλο κάλυψης της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας που ξεδιπλώνεται σήμερα. Όπως θα δούμε πιο κάτω, προβάλλεται ο κίνδυνος την Ρωσικής νοσταλγίας της παλινόρθωσης των εδαφών της Σοβιετικής Ένωσης για να αιτιολογηθεί η κυοφορούμενη περικύκλωση της Ρωσίας μέσω του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στον παγκόσμιο ανταγωνισμό διατήρησης τελικά των ΗΠΑ στην πρωτοκαθεδρία του διεθνούς συστήματος. Ήδη από το 1997 ο Μπρεζίνσκυ περιέγραψε τους αντικειμενικούς σκοπούς της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ εάν πρόκειται να διατηρηθούν μακροπρόθεσμα στην κορυφή της οικονομικής και στρατιωτικής πυραμίδας: η μετατροπή της Ρωσίας, της πιο μεγάλης γεωγραφικά χώρας του κόσμου σε ένα «χαλαρό συνομοσπονδιακό μόρφωμα που αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Ρωσία, τη Δημοκρατία της Σιβηρίας και τη Δημοκρατία της Άπω Ανατολής» Κι’ αυτό γιατί η ενέργεια στην ευρύτερη περιοχή είναι ο επιταχυντής της οικονομικής δύναμης της ιστορίας. Μια περικυκλωμένη και κατόπιν διασπασμένη Ρωσία δεν μπορεί να αμφισβητεί καμία υπέρτερη ηγεμόνα.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι η προέκταση αυτής της λογικής. Ερωτά ο δημοσιογράφος τον Μπρεζίνσκι: «τελικά όμως το ερώτημα είναι πόσες φορές μπορείς να προκαλέσεις τους Ρώσους χωρίς αυτοί να αντιδράσουν; Αποκτήσαμε τη συνήθεια, στην διάρκεια των ετών που η Ρωσία ήταν αδύναμη επί προεδρίας Γέλτσιν, να τους προκαλούμε σε μεγάλο βαθμό και να περνά το δικό μας. Μήπως πρέπει να τους λάβουμε σοβαρά υπόψη όταν δηλώνουν πως μια τέτοια εξέλιξη έρχεται σε ριζική αντίθεση με τα συμφέροντα τους και δεν πρόκειται να μείνουν άπραγοι;»
Απάντηση Μπρεζίνσκι: «Πιστεύω ότι αν η Ουκρανία δεν οδηγηθεί σε θέση υποτέλειας απέναντι στη Μόσχα, αλλά αρχίσει σταδιακά να προσεγγίζει την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, αυτό αυξάνει πραγματικά την πιθανότητα να ακολουθήσει και η Ρωσία αντίστοιχη πορεία. Αν δημιουργήσουμε συνθήκες στο πλαίσιο των οποίων υπάρχει αυτός ο φόβος («ότι πρέπει να σεβαστούμε τους Ρώσους σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων άλλων κρατών»), τότε επί της ουσίας ενισχύουμε την αυτοκρατορική νοσταλγία τους».
Ασφαλώς ο ρόλος της Γερμανίας και της Γαλλίας, δύο ευρωπαϊκών «υπερδυνάμεων» δεν είναι καθόλου αμελητέος στην υπόθεση Ουκρανία. Χωρίς την ενεργή αντίδραση από Ρωσικής πλευράς και στήριξης των Ρωσικών στοιχείων στην Ουκρανία δεν θα υπήρχε σήμερα περιεχόμενο ειρήνευσης στο Μινσκ της Λευκορωσίας. Όπως και στην περίπτωση της Συρίας, η Ρωσική εξωτερική πολιτική χάλασε την τελευταία στιγμή τα σχέδια των ΗΠΑ για ανοικτή επέμβαση στη Συρία καταθέτοντας σχέδιο καταστροφής των χημικών όπλων της χώρας, αφαιρώντας το φύλο συκής για την επικείμενη νέα εισβολή.
Η Συμφωνία του Μινσκ για εκεχειρία, απόσυρση στρατευμάτων, περισσότερα δικαιώματα του πληθυσμού στα ανατολικά, αν και ελπιδοφόρα, είναι δύσκολο να αποτρέψει τον στρατηγικό σχεδιασμό των κυρίαρχων δυνάμεων. Στην Ουκρανία, έχουν απελευθερωθεί φασιστικές δυνάμεις που έλκουν την καταγωγή τους από το κίνημα Μπαντέρα που την περίοδο του Β Παγκοσμίου Πολέμου συνεργάστηκε με τους Ναζί ενώ αργότερα χρηματοδοτείτο από μυστικές υπηρεσίες γνωστών κύκλων. Την τότε αντισοβιετική ρητορεία, διαδέχτηκε σήμερα η αντιρωσική υστερία με τη στήριξη του επίσημου κράτους. Πρόκειται για δυνάμεις που έχουν παρόμοια εξτρεμιστικά χαρακτηριστικά με τις φανατικές ισλαμιστικές οργανώσεις που δρουν στο Ιράκ, τη Συρία και οι οποίες υποστηρίχτηκαν τυχοδιωκτικά από την Δύση απλώς και μόνο επειδή τα πρόσκαιρα τους συμφέροντα συμβάδιζαν στην ανατροπή της ισχύουσας κατάστασης. Δεν αποκλείεται, η Ουκρανική κυβέρνηση που έχει ζητήσει ένταξη όχι μόνο στην ΕΕ αλλά και στο ΝΑΤΟ, να διαθέτει πολύ σύντομα τη στρατιωτική δύναμη που χρειάζεται για μια γενικευμένη σύρραξη. Το ΝΑΤΟ έχει εγκαταστήσει δυνάμεις ταχείας επέμβασης σε Βαλτικές χώρες, ενώ η Γεωργία που επίσης βρίσκεται στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας τυγχάνει επίσης τακτικής εκπαίδευσης από το ΝΑΤΟ.
Το κλίμα που επικρατεί ανάμεσα στον Ρωσικό λαό, 70 χρόνια μετά την νίκη κατά του Χιτλεροφασισμού είναι κλίμα υπερηφάνειας και τερματισμού των ταπεινώσεων από τη Δύση. Εάν ΗΠΑ-ΝΑΤΟ και ΕΕ αποπειραθούν για το επόμενο βήμα του σχεδιασμού, θα προκύψει η απειλή ενός πόλεμου που θα ξεφεύγει κατά πολύ από τα όρια της περιφερειακής σύρραξης. Η ευθύνη για κάτι τέτοιο θα βαραίνει όλες τις κυβερνήσεις της ΕΕ, περιλαμβανομένης και της κυπριακής εάν συνεχίσει να σέρνει την Κύπρο στο άρμα τέτοιων μελλοντικών τραγωδιών.
Υπεύθυνος Γραφείου Διεθνών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων
